The Meta Model (เมต้าโมเดล) ตอนที่ 2
คำถามเมต้าโมเดลเป็นอย่างไร?
ความจริงแล้วคำถามเมต้าโมเดลเป็นคำถามง่ายๆ ที่ใช้กระตุ้นเตือนให้ผู้รับคำถามจำเป็นที่จะต้องระบุรายละเอียดของเหตุการณ์ให้มากยิ่งขึ้นกว่าที่เป็นอยู่ (เพราะของเดิมมีรายละเอียดน้อยเต็มทีหรือบิดเบี้ยวไปตามกลไกการกรองข้อมูลของระบบประสาท)
เช่น “คุณรู้ได้อย่างไรว่า...” “โปรดระบุได้ไหมว่า...” “บอกชื่อได้ไหมว่า” “มันหมายถึงอย่างนั้นโดยเฉพาะเลยเหรอ หรือว่า...”
โดยทั่วไปแล้วเราสามารถแยกถ้อยคำที่แสดงถึงปัญหาออกเป็นห้ากลุ่มง่ายๆ ซึ่งทำให้การตั้งคำถามแบบเมต้าโมเดลแบ่งออกเป็นห้ากลุ่มดังนี้
• คำนาม สำหรับเมต้าโมเดลที่ควรใช้ก็คือ “ใคร?” “อะไร?” “ระบุตัวตนได้หรือไม่?” หรือ “ได้โปรดระบุตัวตนที่ชัดเจน”
• คำกริยา สำหรับเมต้าโมเดลที่ควรใช้ก็คือ “อย่างไร?” “โปรดระบุวิธีการโดยละเอียด” “โปรดระบุขั้นตอนโดยละเอียด”
• โดยทั่วไปแล้ว สำหรับเมต้าโมเดลที่ควรใช้ก็คือ “ทั้งหมดเลยหรือ?” “ทุกสิ่งเลยหรือ?” “ทุกคนเลยหรือ?” “ระบุได้ไหมว่ามีอะไรบ้าง?”
• ........เกินไป เช่น มากเกินไป น้อยเกินไป หลายอย่างเกินไป แพงเกินไป ดีเกินไป ฯลฯ สำหรับเมต้าโมเดลที่ควรใช้ก็คือ “เปรียบเทียบกับอะไร”
• ควร ไม่ควร ต้อง ไม่ต้อง หรือไม่สามารถ สำหรับเมต้าโมเดลที่ควรใช้ก็คือ “ระบุได้ไหมว่าใครบอกคุณ?” “คุณได้อย่างไรว่า?” “ถ้าคุณทำแล้วจะเป็นอย่างไร?” “ถ้าคุณไม่ทำอะไรจะเกิดขึ้น?” “คุณเคยลองทำแล้วหรือ?”
ดังนั้นจากตัวอย่างที่ผมเคยยกขึ้นมา (ในตอนที่แล้ว) เมื่อต้องใช้คำถามเมต้าโมเดลก็จะเป็นดังนี้
“ไอ้นี่มันมองอย่างนี้หาเรื่องชัดๆ”
ก็ควรถามย้อนไปว่า การมองแปลว่าหาเรื่อง? ถ้าอย่างนั้นการที่ผมกำลังมองคุณอยู่แสดงว่าผมกำลังหาเรื่องคุณอยู่หรือ? แล้วมองอย่างไรล่ะจึงจะไม่เป็นการหาเรื่อง?
“ชีวิตฉันมันช่างช่างไร้ค่าจริงๆ”
ก็ควรถามย้อนไปว่า เอาอะไรมาเนตัววัด? ถ้าบอกว่าชีวิตของคุณไร้ค่า แล้วชีวิตของใครจึงมีค่า? รู้ได้อย่างไรว่าชีวิตของเขามีค่ามากกว่าคุณ?
“ฉันว่าฉันทำสิ่งนี้ไม่ไหวแน่ๆ มันยากเกินไป”
ก็ควรถามย้อนไปว่า เคยทำแล้วหรือถึงรู้ว่าไม่ไหว? แล้วทำอย่างไรมันจึงจะง่าย ?
“ทุกคนในโลกกำลังหัวเราะเยาะความผิดพลาดของฉัน”
ก็ควรถามย้อนไปว่า ทุกคนเลยหรือที่กำลังหัวเราะเยาะคุณ? ระบุชื่อของคนที่หัวเราะเยาะคุณมาซิ? (คุณเชื่อผมซิ เขาไม่มีวันระบุชื่อของคนทั้งโลกได้หรอก) คุณรู้ได้อย่างไรว่าคนอื่นไม่ได้หัวเราะเพราะเหตุผลอื่น?
เมื่อคำถามถูกส่งออกไป กระบวนการไตร่ตรองถึงรายละเอียดตามความเป็นจริงของจิตรู้สำนึกก็จะถูกกระตุ้นให้เกิดการทำงานขึ้น เมื่อผู้รับคำถามเมต้าโมเดลสามารถรับรู้เหตุการณ์ตามรายละเอียดที่เกิดขึ้นจริงได้มากขึ้น อิทธิพลจากการสรุปข้อมูลที่ไม่สร้างสรรค์ก็จะถูกทำให้หมดสิ้นไปในที่สุด
บางครั้งหลักในการตั้งคำถามแบบเมต้าโมเดล ก็จะถูกกำหนดขึ้นมาให้จำกันง่ายๆว่า
“What, Who, When Where, Why”
“อะไร, ใคร, เมื่อไหร่, ที่ไหน, อย่างไร”
---------------------------------------------------------------------